KLIMAATPLAN

Het is een planningsinstrument, zowel strategisch als operationeel, waarmee lokale overheden de lucht-energie-klimaatproblematiek op de schaal van het gemeentelijk grondgebied voor de komende jaren kunnen aanpakken. Een gemeentelijk LEKP sluit aan bij de Europese en regionale klimaatdoelstellingen en dient als leidraad voor een succesvolle sociale en eerlijke ecologische transitie met een concreet actieplan.

Het is nu door de hele wetenschappelijke gemeenschap aanvaard dat menselijke activiteit verantwoordelijk is voor de opwarming van de atmosfeer, de oceanen en het vasteland. Als gevolg van de industrialisering en mondialisering van onze samenleving is de uitstoot van broeikasgassen sinds het pre-industriële tijdperk blijven toenemen, met als gevolg een verstoring van het klimaat en een toename van de frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden in de hele wereld: extreme hitte, stortregens, droogte in bepaalde regio’s, tropische stormen in andere, enz.
Als we er niets aan doen, zal de gemiddelde temperatuur op aarde blijven stijgen en zullen de gevolgen rampzalig zijn: voedseltekorten, verlies van biodiversiteit, toename van plagen en ziekten, verzuring van de oceanen, enz.
De uitdagingen van deze crisis zijn dus mondiaal en gaan veel verder dan een simpele kwestie van temperaturen of het weer! Het is dus van essentieel belang om op alle niveaus actie te ondernemen als we de ergste scenario’s willen vermijden.

Het Klimaatplan werd opgebouwd rond vijf hoofddoelstellingen, die als strategisch kader hebben gediend om de milieu-uitdagingen waar we voor staan op een samenhangende en globale manier aan te pakken. Deze doelstellingen zijn essentieel om op een geïntegreerde manier te reageren op een complexe mondiale problematiek, door onze acties af te stemmen op de belangrijke klimaatuitdagingen.

1 / Onze directe en indirecte uitstoot van broeikasgassen verminderen
Sint-Agatha-Berchem zet zich in om zijn acties af te stemmen op de Europese doelstellingen voor de vermindering van broeikasgassen. We zullen de energie-efficiëntie van gebouwen versterken, hernieuwbare energie ontwikkelen en zachte mobiliteit stimuleren om actief bij te dragen aan de strijd tegen klimaatverandering.

2 / Het vermogen van ons grondgebied om de verwachte gevolgen van de klimaatverandering op te vangen, vergroten
Om de reeds zichtbare effecten van klimaatverandering aan te pakken, bereidt de gemeente zich voor om de overstromingsrisico’s te beheersen, groene ruimtes aan te leggen om stedelijke hitte-eilanden te verminderen, en de veerkracht van infrastructuren te versterken. Deze maatregelen zijn essentieel om de levenskwaliteit in Berchem te behouden.

3 / De toenemende milieuongelijkheid bestrijden
Het Klimaatplan heeft tot doel de milieukloof te verkleinen, door ervoor te zorgen dat de meest blootgestelde zones en bevolkingsgroepen profiteren van een gezonde leefomgeving. Kwetsbare gemeenschappen, die vaak in risicovolle gebieden wonen, ondervinden meer de gevolgen van klimaatverandering zoals overstromingen, hittegolven, luchtvervuiling en de aantasting van natuurlijke hulpbronnen. Dit versterkt de bestaande sociaaleconomische ongelijkheden en creëert een vicieuze cirkel waarin de meest kwetsbaren zowel het minst verantwoordelijk als het meest getroffen zijn door milieuschade. We streven ernaar een eerlijke verdeling van milieuwinsten te garanderen en de risico’s voor de meest kwetsbaren te verminderen.

4 / Voorbeeldfunctie van de gemeentelijk administratie
We moeten duurzaamheid integreren in het hele overheidsbeleid. Dit omvat de renovatie van gemeentelijke gebouwen, de integratie van ecologische criteria in openbare aanbestedingen en de ondersteuning van lokale initiatieven.

5 / Sensibiliseren van de bewoners over de klimaatnoodtoestand
De betrokkenheid van de Berchemnaars is cruciaal. Bewustmaking van de klimaatcrisis door middel van workshops, communicatiecampagnes en participatieve projecten is essentieel om de ecologische transitie te laten slagen.

Handelen voor het klimaat betekent ook de levenskwaliteit verbeteren en de banden tussen de inwoners versterken, terwijl er een positieve impact is op de algehele gezondheid van de burgers. Dit omvat initiatieven die de gezelligheid bevorderen, vervuiling verminderen en een gezondere en aangenamere leefomgeving voor iedereen creëren.

Het plan maakt deel uit van een dynamisch proces dat vooraf een publieksparticipatie voorziet en achteraf een jaarlijkse evaluatie om indien nodig de lopende acties bij te sturen. De impact en relevantie van de maatregelen zullen bovendien worden gemonitord met behulp van indicatoren om eventuele aanpassingen mogelijk te maken tijdens deze jaarlijkse evaluatie.

• In 2020 en 2021 heeft de gemeente Sint-Agatha-Berchem een koolstofbalans opgemaakt en een kwetsbaarheidsanalyse uitgevoerd met betrekking tot de verwachte effecten van klimaatverandering op haar grondgebied. Daarnaast werden participatieve workshops georganiseerd: met burgers, gemeentepersoneel en het OCMW. Meer dan 330 actievoorstellen kwamen hieruit voort!
• Na analyse heeft het College van Burgemeester en Schepenen in november 2022 de strategische en operationele doelstellingen goedgekeurd die als leidraad dienden voor de ontwikkeling van het LEKP.
• Deze strategische en operationele doelstellingen zijn uitgewerkt in concrete acties met de verschillende belanghebbenden in Sint-Agatha-Berchem: de gemeentelijke diensten, het OCMW, de scholen, de winkels, de bedrijven, het lokale verenigingsleven, de wijkcomités en uiteraard de inwoners.
• In oktober 2023 werd een globaal en realistisch Lucht-Energie-Klimaatplan, gedragen door zowel het bestuur als alle actoren op het grondgebied, goedgekeurd door het College van Burgemeester en Schepenen.
• Dit LEKP werd officieel voorgesteld aan de burgers tijdens een lanceringsavond op 15 mei 2024 en wordt nu uitgevoerd.
  

Ons Klimaatplan is opgebouwd rond 50 maatregelen, verdeeld over 122 acties en gespreid over 6 kernthema’s.
Dit plan is gestructureerd in cycli: cyclus 1 (2024-2026), cyclus 2 (2027-2028) en cyclus 3 (2029-2030). Deze organisatie stelt ons in staat om regelmatig evaluaties uit te voeren met behulp van monitoringindicatoren (hoeveelheid CO2-uitstoot, oppervlakte van ontwaterde grond, aantal bomen op het grondgebied van de gemeente, enz.), waardoor we de nodige flexibiliteit hebben om onze inspanningen aan te passen op basis van de behaalde resultaten en zo onze doelstellingen te bereiken. Uiteraard zullen er ook nieuwe acties worden opgenomen naarmate de vooruitgang en verwezenlijkingen zich ontwikkelen.

Om verder te gaan, aarzel niet om de onderstaande thematische affiches te bekijken of de volledige versie van het LEKP te raadplegen (.pdf).

De thematieken:
– Burgerparticipatie & Sensibilisering
– Gebouwen & Energie
– Mobiliteit
– Circulaire Economie & Nulafval
– Duurzame Voeding
– Stad-Natuur & Water